Op deze website vind je veel informatie over elektrische grammofoons vanaf de begin periode (begin 1900) tot de vijftiger en zestiger jaren. Veel spullen heb ik de afgelopen jaren verzameld op de jaarlijkse braderie in Lille in Frankrijk.
Edison vond in 1880 de mogelijkheid uit om geluid op te nemen en weer te geven. Pas veel later werd geluidsweergave ontdekt als algemeen amusement en begon de ontwikkeling van weergave apparatuur.
Als eerste de Phonograaf met een opwindmechanisme een wasrol en een hoorn. Het opwindmechanisme werd later vervangen door een elektromotor. De akoestische weergave door de hoorn werd opgevolgd door de elektrisch versterkte weergave. eerst via een externe versterker zoals een radio en later met een geïntegreerde versterker.
Vanaf de vijftiger jaren zijn er miljoenen grammofoons geproduceerd door tientallen of misschien wel honderden fabrikanten. De bekendste producenten zijn natuurlijk Philips en Garrard. Veel fabrikanten zijn intussen ook weer verdwenen.
Aanvankelijk was de aanschaf van een grammofoon best een kostbare aangelegenheid. Een eenvoudige grammofoon kostte begin jaren zestig al gauw hfl. 60,00 maar voor een iets betere kwaliteit telde je hfl. 80.00 tot hfl. 200.00 neer. Als je dat vergelijkt met de huidige prijs is dat een flink kapitaal. Nadat rond 1985 de cd-speler werd geïntroduceerd begon de grammofoon te verdwijnen. Nu koop je voor relatief weinig geld audioapparatuur of luister je naar Spotify of andere digitale aanbieders van muziek.
De geschiedenis van de grammofoonplaat is natuurlijk net zo oud als de grammofoon. Want wat moet je met een grammofoon zonder plaat. De plaat (rol) werd eerst gemaakt van "was" (Phonograaf), later van schellak (deze platen worden ook wel bakeliet genoemd maar dat is een onjuiste benaming)en daarna van vinyl. Freaks noemen de lp nog steeds vinyl.
De plaat is voorzien van groeven die van buiten naar binnen lopen met zijdelingse oneffenheden. De grammofoonnaald zet deze oneffenheden om in trillingen. De naald is vaak van diamant voor een lange levensduur. De trillingen worden via het element naar de versterker geleid en daar omgezet in geluid. Via de luidspreker komt dan de muziek tot ons.
Eind 1800 was er een systeem dat 90 tot 130 toeren draaide. De platen waren van schellak en hadden een doorsnee van een halve meter. Ze wogen 2,5 kilo! Maar het meest toegepaste systeem was de schellakplaat met 78 toeren. Deze had echter maar een beperkte speelduur. Meest 2 tot 3 minuten met een maximum van 5 minuten. De eerste platen waren ook maar aan 1 kant gegroefd.
Daarna kwam in 1931 de eerste lp. Door deze af te spelen op 33 1/3 toeren was de speelduur plotseling veel langer. In de huidige begrippen van de cd met 90 minuten speelduur of de MP4 spelers stelt dat vandaag de dag ook niks meer voor. Pas vanaf begin 1950 brak de lp echt door. Later kwam het singeltje met 45 toeren.
Maar er is ook nog een periode een plaat geweest die met 16 toeren werd gedraaid. Hierover bestaat veel onduidelijkheid. Het werkelijke verhaal is dat deze plaat is geïntroduceerd in 1956 maar al snel bleek dat deze snelheid niet geschikt is voor muziek. Deze platen bevatten dan vaak ook alleen gesproken woord of achtergrond muziek. Vaak zijn het kindersprookjes. Deze toereninstelling was voor in Amerika en Duitsland populair. De kleur van het label was een indicatie van de inhoud. Blauw stond voor muziek en rood voor gesproken tekst. Ze zijn zeldzaam. Ik heb er 1 in mijn platenverzameling. Deze blijkt uit een Seeburg Bachground Music Systeem te komen die special is gemaakt voor achtergrondmuziek. 16 toeren grammofoonplaten.
Tot mijn eigen verbazing ontdek ik (oktober 2016) dat er ook een grammofoon is gemaakt voor 8 toeren per minuut. Die worden gebruikt voor voorleesboeken (in dit geval dus platen).
Op deze website vindt u voornamelijk dingen uit mijn verzameling. Grammofoons, grammofoonplaten, speelgoed, microfoons, filmpjes, geluidsfragmenten, opnameapparatuur en allerlei curiosa dat een relatie heeft met grammofoons. Sommige dingen die u op de website vindt, zijn niet in mijn bezit maar die vermeld ik omdat het curieuze dingen zijn die ik ben tegengekomen maar niet heb kunnen kopen omdat ze zeldzaam zijn en daardoor ook duur. Ook onderzoek ik de herkomst van bepaalde onderwerpen en publiceer daar over op deze website of mijn FB pagina.
Kijk rond en ontdek de wondere wereld van de grammofoon en aanverwante dingen.
Gerard Oortwijn